------------------------------------------------------------
|
| 5 10 15 20 |
1 Dei spiritus et dei sermo et dei
ratio, sermo rationis et ratio sermonis et spiritus utrumque, Iesus Christus dominus noster, novis discipulis novi testamenti novam orationis formam determinavit. oportebat enim in hac quoque specie novum vinum novis utribus recondi et novam plagulam novo adsui vestimento. ceterum quicquid retro fuerat, aut demutatum est ut circumcisio aut suppletum ut reliqua lex aut impletum ut prophetia aut perfectum ut fides ipsa. omnia de carnalibus in spiritalia renovavit nova dei gratia superducto evangelio expunctore totius retro vetustatis, in quo et dei spiritus et dei sermo et dei ratio approbatus est dominus noster Iesus Christus, spiritus quo valuit, sermo quo docuit, ratio quo <inter>venit. sic oratio a Christo instituta ex tribus constituta est, ex sermone quo enuntiatur, ex spiritu quo tantum potest<, ex ratione quo reconciliat>. docuerat et Ioannes discipulos suos adorare: sed omnia Ioannis Christo praestruebantur donec ipso aucto (sicut idem Ioannes praenuntiabat illum augeri oportere, se vero deminui) totum praeministri opus cum ipso spiritu transiret ad dominum. ideo nec exstat in quae verba docuerit Ioannes adorare, quod terrena caelestibus cesserint: Qui de terra est, inquit, terrena fatur, et qui de caelis adest, quae vidit ea loquitur: et quid non caeleste quod domini Christi est, ut haec quoque orandi disciplina? consideremus itaque, benedicti, caelestem eius sophiam, imprimis de praecepto secrete adorandi, |
1: 2 utrumque AB utriusque x, quem sequuntur
Reiff., Diercks, male, quantum
mihi videtur, intellecto scriptoris sensu: si quid tamen mutandum foret, utrimque
mallem scripsisse.
3 novis Pam. nobis AB.
12 quo (tertia vice) AB qua edd. post
Lat.
intervenit scripsi venit AB
(mendum latere suspicantur
edd.)
instituta x constituta AB (utraque
vice).
14 quo reconciliat scripsi
ex ratione qua docetur supplevit Pam.: pro
docetur maluit Rig. suscipitur.
| 25 30 35
|
quo et fidem hominis exigebat, ut dei
omnipotentis et conspectum et auditum sub tectis et in abditum etiam adesse confideret, et modestiam fidei desiderabat, ut quem ubique audire et videre fideret ei soli religionem suam offerret. sequente sophia in sequenti praecepto proinde pertineat ad fidem et modestiam fidei, si non agmine verborum adeundum putemus ad dominum, quem ultro suis prospicere certi sumus. et tamen brevitas ista, quod ad tertium sophiae gradum faciat, magnae ac beatae interpretationis substantia fulta est, quantumque substringitur verbis tantum diffunditur sensibus. neque enim propria tantum orationis officia complexa est, vel venerationem dei aut hominis petitionem, sed omnem paene sermonem domini, omnem commemorationem disciplinae, ut re vera in oratione breviarium totius evangelii comprehendatur. 2 Incipit a testimonio dei et
merito fidei cum dicimus, PATER |
25 in abditis Gel. (contra consuetudinem
scriptoris).
26 modestiam A modestum. B.
27 sequente AB sequens Jun. omisit Diercks.
28 proinde AB edd. perinde Reiff., sicut alibi saepius.
34 vel del. Gel. Reiff.: tuentur Hoppe, Diercks.
2:4 crediderunt A crediderint B.
| 5 10 15 20 |
3 Nomen dei
patris nemini proditum fuerat: etiam qui de ipso interrogaverat Moyses aliud quidem nomen audierat. nobis revelatum est in filio: iam enim filius novum patris nomen est— Ego veni, inquit, in nomine patris: et rursus, Pater glorifica nomen tuum: et apertius, Nomen tuum manifestavi hominibus. id ergo ut sanctificetur postulamus. non quod deceat homines bene deo optare, quasi sit et alius de quo ei possit optari, aut laboret nisi optemus. plane benedici deum omni loco ac tempore condecet ob debitam semper memoriam beneficiorum eius ab omni homine. sed et hoc benedictionis vice fungitur. ceterum quando non sanctum et sanctificatum est per semetipsum nomen dei, cum ceteros sanctificet ex semetipso, cui illa angelorum circumstantia non cessant dicere, Sanctus sanctus sanctus? proinde igitur et nos, angelorum si meruerimus candidati, iam hinc caelestem illam in deum vocem et officium futurae claritatis ediscimus. hoc quantum ad gloriam dei. alioquin, quantum ad nostram petitionem, cum dicimus, SANCTIFICETUR NOMEN TUUM, id petimus ut sanctificetur in nobis qui in illo sumus, simul et in ceteris quos adhuc gratia dei exspectat, ut et huic praecepto pareamus orandi pro omnibus, etiam pro inimicis nostris: ideoque suspensa enuntiatione non dicentes, Sanctificetur in nobis, 'in omnibus' dicimus. 4 Secundum hanc formam
subiungimus, FIAT VOLUNTAS TUA |
3: 3 iam enim filius novum Gel.
I. quis enim filius non A, unde Reiff. extraxit
iam quis enim filius? novum etc. iam enim filius non B (quod
scriptoris
sententiae manifeste adversatur) prius enim quam filius non patris
nomen
est Diercks.
4, 5 Ego veni...nomen tuum om. B.
13 cessant A Diercks cessat B Reiff.
14 meruerimus AB meminerimus Gel. (perperam).
20 orandi x orando AB Reiff.
Diercks. quaero an legendum et hic
prae-
cepto . . . orando.
| 10 15 20 25 5 |
etsi simpliciter intellegendum est, idem
tamen est sensus petitionis, ut in nobis fiat voluntas dei in terris, ut possit scilicet fieri et in caelis. quid autem deus vult quam incedere nos secundum suam disciplinam? petimus ergo substantiam et facultatem voluntatis suae subministret nobis ut salvi simus et in caelis et in terris, quia summa est voluntatis eius salus eorum quos adoptavit. est et illa dei voluntas quam dominus administravit praedicando operando sustinendo: si enim ipse pronuntiavit non suam sed patris facere se voluntatem, sine dubio quae faciebat ea erant voluntas patris: ad quae nunc nos velut ad exemplaria provocamur, ut et praedicemus et operemur et sustineamus ad mortem usque: quae ut implere possimus opus est dei voluntate. item dicentes, Fiat voluntas tua, vel eo nobis bene optamus quod nihil mali sit in dei voluntate, etiam si quid pro meritis cuiusque secus inrogatur. iam hoc dicto ad sufferentiam nosmetipsos praemonemus. dominus quoque cum substantia passionis infirmitatem carnis demonstrare iam in sua carne voluisset, Pater, inquit, transfer poculum istud: et recordatus, Nisi quod mea non sed tua fiat voluntas. ipse erat voluntas et potestas patris, et tamen ad demonstrationem sufferentiae debitae voluntati se patris tradidit. 5 VENIAT quoque REGNUM TUUM ad id pertinet quod et Fiat |
4: 19 secus AB sequius Scal. (perperam).
21 substantia AB Oeh. sub instantiam Urs. Reiff. Diercks.
5: 1 quod et AB quo et Leopoldus, Oeh.
Reiff. Diercks quod est Semler
Codd. tamen MSS. lectio restituatur, si quidem scribere possis aut eo
pertinet
quo aut ad id pertinet quod, locutiones vero contaminare vix
liceat.
6 protractum A pertractum B per tractum Scal. Reiff.
(quod quid sibi
velit nescio).
7 saeculo A in saeculo B edd. paene omnes.
| 10 15
|
regnare et non diutius servire: etiam si
praefinitum in oratione non esset de postulando regni adventu, ultro eam vocem protulissemus festinantes ad spei nostrae complexum. clamant ad dominum invidia animae martyrum sub altari, Quonam usque non ulcisceris, domine, sanguinem nostrum de incolis terrae? nam utique ultio illorum a saeculi fine dirigitur. immo quam celeriter veniat, domine, regnum tuum, votum Christianorum, confusio nationum, exultatio angelorum, propter quod conflictamur, immo potius propter quod oramus. 6 Sed quam eleganter divina
sapientia ordinem orationis instruxit, |
5:10 protulissemus Rig. postulissemus A postulassemus B.
12 invidia AB ad domini iudicia Hartelius: alii alia citra
necessitatem
tentaverunt: cf. quae adnot. Oeh.
6: 3 petitioni AB petitionis Gomperz.
4 edixerat Gel. ei dixerat AB.
7 vita panis AB Diercks vitae panis Semler Reiff.
(perperam).
| 20
|
a patre filii expectent. sed et nocturnus
ille pulsator panem pulsabat. merito autem adiecit Da nobis hodie, ut qui praemiserat Nolite de crastino cogitare quid edatis. cui rei parabolam quoque accommodavit illius hominis qui provenientibus fructibus ampliationem horreorum et longae securitatis spatia cogitavit, ea ipsa nocte moriturus. 7 Consequens erat ut observata
dei liberalitate etiam clementiam 8 Adiecit ad plenitudinem tam expeditae orationis, ut non de |
6: 18 pulsabat AB Diercks poscebat Urs.
Reiff. (citra consuetudinem scriptoris).
23 ea ipsa nocte moriturus scripsi is ipsa nocte moritur AB,
ceteris in A
humore evanidis: sed redundat is, neque satis cum praecedentibus
cohaeret
clausula: moriturus Diercks.
7: 2 illis AB illi Rig. Reiff. Diercks.
7 quia vult AB Reiff. Diercks qui mavult Leopoldus, Oeh. (vix
observato
stylo Septimiano).
| 5 10 15 5 10 |
remittendis tantum sed etiam de avertendis
in totum delictis supplicaremus, NE NOS INDUCAS IN TEMPTATIONEM, id est, ne nos pariaris induci, ab eo utique qui temptat. ceterum absit ut dominus temptare videatur, quasi aut ignoret fidem cuiusque aut deicere sit gestiens: diaboli est et infirmitas et malitia. nam et Abraham non temptandae fidei gratia sacrificare de filio iusserat, sed probandae, ut per eum faceret exemplum praecepto suo quo mox praecepturus erat ne qui pignora deo cariora haberet. ipse a diabolo temptatus praesidem et artificem temptationis demonstravit. hunc locum posterioribus confirmat, Orate, dicens, ne temptemini: adeo temptati sunt, dominum deserendo quia somno potius indulserant quam orationi. ergo respondet clausula, interpretans quid sit Ne nos deducas in temptationem: hoc est enim, SED DEVEHE NOS A MALO. 9 Compendiis pauculorum verborum
quot attinguntur edicta 10 Quoniam tamen dominus,
prospector humanarum necessitatum, |
8: 6 gestiens Rig. . . . stiens A
consentiens B.
9 ne qui Reiff. neque AB ne quis Mercerus ne quae Oeh.
neque . . .habenda
Gel. (quem forsan sequi malis).
9: 1 Incipit codex D: quem qui exarabat quae
sequuntur capitula pro integro opere
videtur habuisse pauculorum D
paucorum AB.
4 fidei D fides AB.
8 quomodo D ut AB (forsan recte).
| 5
|
et accipietis, et sunt quae petantur pro
circumstantia cuiusque, praemissa legitima et ordinaria oratione quasi fundamento, accedentium ius est desideriorum superstruendi extrinsecus petitiones, cum memoria tamen praeceptorum, ne quantum a praeceptis tantum ab auribus dei longe simus. 11 Memoria praeceptorum viam orationibus sternit ad
caelum: 12 Nec ab ira solummodo sed omni omnino confusione animi 13 Ceterum quae ratio est manibus quidem ablutis spiritu
vero |
10:5 accedentium D accidentium AB ius est
desideriorum AB desideriorum
ius est D (ubi si codd. AB acceperis testimonium necessario post fundamento
virgula punges: si vero D secutus fueris haud necessario).
6 quantum D quam AB (forsan recte).
7 Post longe simus capita diviserunt Mur. Diercks: ceteri post praeceptorum.
11: 4 quale AD quid B.
9 alias AB Helias D.
nostratum Diercks (solito suo acumine) nostra.
tum ABD edd.
12: 1 confusione AB contusione D.
3 a add. Gel.: probant Pam. Rig. Mur. om. ABD.
| 5 10
|
ab idololatria ceterisque maculis quae
spiritu conceptae manuum opera transiguntur purae alleventur? hae sunt verae munditiae, non quas plerique superstitiose curant, ad omnem orationem, etiam cum a lavacro totius corporis veniunt, aquam sumentes. id cum scrupulosius percontarer et rationem requirerem, comperi commemorationem esse Pilati: manus abluisse in domini deditione. nos dominum adoramus, non dedimus: immo et adversari debemus deditoris exemplo nec propterea manus abluere, nisi ob aliquod conversationis humanae inquinamentum conscientiae causa lavemus. ceterum satis mundae sunt manus quas toto cum corpore in Christo semel lavimus. 14 Omnibus licet membris lavet
quotidie Israel, nunquam tamen 15 Sed quoniam unum aliquod
attigimus vacuae observationis, |
13: 5 opera AB opere D.
7 a lavacro D lavacro AB
aquam AB ad aquam D (qui tamen retinet
sumentes).
9 Pilati: manus abluisse ita pungebam pilati manus abluisse D: om.
AB
Pilatum manus abluisse Reiff. Pilati: eum manus abluisse Diercks.
deditione D dedicationem AB (manifesto errore).
12 totum locum ita pungebam: ob aliquod D quod AB
13 lavemus B ['Reiff. falso scribit in AB deesse': ita Diercks,
qui tamen in
textum non admisit] om. AD
14: 3 incrustatae D Reiff. Diercks cruentatae AB
Oeh.
6-7 dominica passione modulantes scripsi dominica
passione ABD
modulantes B modulatum AD modulati Oeh. dominica
passione modulata
Diercks.
15:8 si om. D apostoli qui D apostoliq: A apostoli quae B.
| 10 |
qui de habitu orandi docent
comprehendissent—nisi si qui putant Paulum paenulam suam in oratione penes Carpum reliquisse. deus scilicet non audiat paenulatos, qui tres sanctos in fornace Babylonii regis orantes cum sarabaris et tiaris suis exaudivit. 16 Item quod assignata oratione assidendi mos est
quibusdam, 17 Atqui cum modestia et humilitate adorantes magis
commendabimus |
15: 12 sarabaris Gel. sabaris ABD.
16: 2 quam pueri volunt. quid enim? om. AB.
10 perinde AB proinde D.
vel adoratis ABD vel om.
Gel.
14 cum maxime B quam maxime A maxime D.
17: 1 commendabimus Oeh. commendavimus AD commendamus
B.
3 elevatis scripsi elatis libri et edd. utraque vice, nisi quod
priori vice deletum
vult Jun.
4 et om. D.
6 sonos AB sono D. esse om. AD.
| 10 15
|
quantis arteriis opus est si pro sono
audiamur? deus autem non vocis sed cordis auditor est, sicut conspector. daemonium oraculi Pythii, Et mutum, inquit, intellego et non loquentem exaudio: dei aures sonum expectant? quomodo ergo oratio Ionae de imo ventre ceti per tantae bestiae viscera ab ipsis abyssis per tantam aequoris molem ad caelum potuit evadere? quid amplius referent isti qui clarius adorant, nisi quod proximis obstrepunt? immo prodendo petitiones suas quid minus faciunt quam si in publico orent? 18 Alia iam consuetudo invaluit: ieiunantes habita
oratione cum |
17: 10 imo om. AB.
15 Post in publico orent in margine cod. D leguntur, veraciter
namque orare
est amaros in compunctione gemitus et incomposita verba resonare.
Nota gg in moral. libro.
18: 3 cum oratio operatione Diercks cum oratione AB cum
operationis cum
oratio D cum oratio Rig.: alia alii tentaverunt.
5 qui maduerint scripsi qua maduerint D Reiff. quam
auderent AB qui
eam adiuverint Diercks transferendo scripsi (nec tamen multum
mihi
adridet) transigent D transigendus A transigendo Oeh.
Reiff. (quod
quid sibi velit haud intellego).
8 disceditur D receditur AB
ratio D oratio AB
(manifesto errore).
11 praecepto reus sis D praeceptore ussis A praeceptor
tu sis B.
14 foris Gel. iuris ABD.
17 occultando D oscultando A osculando B.
| 5 10
|
19 Similiter et de stationum diebus: non putant plerique
sacrificiorum 20 De habitu vero dumtaxat feminarum varietas observationis 21 Sed, quod promisce observatur per ecclesias, quasi incertum, |
19: 1 diebus: ita pungebam.
7 accepit D accipit AB.
10 post disciplinam deficit B.
20: 2 effecit D efficit A.
6 ore Rig. more AD.
quo Paulus om. A.
7 crinium A criminum D.
operositatem A morositatem D.
21: 1 In cod. A post ecclesias quas, nullo lacunae signo
adhibito, statim sequitur de
cult.fem. i. 5 disposita utensilitas.
| 5 10 15 20 25 |
22 Qui ita concedunt recogitare debent de statu vocabuli ipsius: quid est mulier a primis quidem literis sanctorum commentariorum? Nam invenient sexus esse nomen, non gradum sexus: siquidem Evam nondum virum expertam deus mulierem et feminam cognominavit [, feminam qua sexus generaliter, mulierem qua gradus sexus specialiter]. ita quo iam tunc innupta adhuc Eva mulieris vocabulo fuit, commune id vocabulum et virgini factum est. nec mirum si apostolus, eodem utique spiritu actus quo cum omnis scriptura divina tum et illa Genesis digesta est, eadem voce usus est mulierem ponendo quae exemplo Evae innuptae et virgini competat. cetera denique consonant. nam et hoc ipso quod virgines non nominavit sicut alio in loco ubi de nubendo docet, satis praedicat de omni muliere et de toto sexu dictum nec distinctum esse inter<mulierem et> virginem <quam> omnino non nominat. qui enim alibi distinguere meminit ubi scilicet differentia postulat (distinguit autem utramque speciem suis vocabulis designans) ubi non distinguit, dum utramque non nominat nullam vult differentiam intellegi. quid quod Graeco sermone quo literas apostolus fecit usui est mulieres vocare quam feminas, id est gunai=kaj quam qhlei/aj? igitur si pro sexus nomine vocabulum istud frequentatur quod est interpretatione pro eo quod est femina, sexum nominavit dicens gunai=ka: in sexu autem et virgo contingitur. sed et manifesta pronuntiatio est: Omnis, inquit, mulier adorans et prophetans intecto capite dedecorat caput suum. quid est 'omnis mulier', nisi omnis aetatis omnis ordinis omnis condidonis? nihil mulieris excepit dicendo 'omnis', sicut nec viri non velandi: proinde enim Omnis vir, inquit. sicut ergo in masculino sexu sub viri nomine etiam investis velari |
22: 1 concedunt D contendunt x: sed cf. quod supra scriptum est §
21 indulgent.
3 invenient x Routh alii inveniunt D.
5 feminam...specialiter secl. Diercks.
6 ita quo iam scribebam forsan postea secludendum mulieris ita
quoniam
Oeh. itaque iam D.
9 divina tum x divinitatum D.
11 consonant x ñ. sonant D.
14 mulierem et.. .quam
add. x.
23 contingitur D edd.: quaeritur an scribendum continetur,
collato quod infra
scriptum est tenentur.
26 conditionis D.
27 viri non scripsi: alioquin quid hoc loco facias nescio vir
nec D.
28 velari vetatur Mur. velare vertatur D.
| 30 35 40 45 50 |
vetatur, ita et in feminino sub nomine mulieris etiam virgo velari iubetur. aequaliter in utroque sexu minor aetas maioris sequatur disciplinam, aut velentur et virgines masculi si non velantur et virgines feminae, quia nec isti nominatim tenentur: aliud sit vir et investis si aliud est mulier et virgo. 'nempe propter angelos ait velari oportere, quod angeli propter filias hominum desciverunt a deo.' quis ergo contendat solas mulieres, id est nuptas iam et virginitatem defunctas, concupiscentiae <esse>, nisi si non licet et virgines specie praestare et amatores invenire? immo videamus ne virgines solas concupierint, cum dicat scriptura Filias hominum, quia potuit uxores hominum nominasse vel feminas indifferenter. etiam quod ait, Et acceperunt sibi in uxores, eo facit, quod accipiuntur in uxores quae vacant scilicet: de non vacantibus autem aliter enuntiasset. itaque vacant tam viduitate quam et virginitate. adeo sexum nominando generaliter filias, et species in genere commiscuit. item cum dicit naturam ipsam docere velandum feminis esse, quae capillum pro tegumento et ornamento mulieribus assignarit, nonne idem tegumentum et idem honor capitis virginibus quoque adscriptus est? si mulieri turpe est radi, et virgini proinde. in quibus ergo una condicio capitis deputatur, una et disciplina capitis exigitur, etiam ad eas virgines quas pueritia defendit: a primo enim femina nominata est. sic denique et Israel observat. sed si non observaret, nostra lex ampliata atque suppleta defenderet sibi adiectionem, virginibus quoque iniciens velamentum. excusetur nunc aetas quae sexum suum ignorat, simplicitatis privilegium teneat: nam et Eva et |
22: 33 et add. Mur.
36 virginitatem D sec. scriptoris nostri consuetudinem virginitate
Oeh. esse
addendum putabam: ita et Reiff.
38 videamus ne Oeh. videmus ne D videmus quod Mur.
Routh.
43 sexum deletum voluit Diercks.
48 proinde D perinde Mur. Reiff.
52-4 ita pungebam Diercksium aliquatenus secutus.
| 55 60 65 70 75 |
Adam, ubi eis contigit sapere, texerunt statim quod agnoverant. certe in quibus iam pueritia mutavit, sicut naturae ita et disciplinae debet aetas esse munifica: nam et membris et officiis mulieribus resignantur. nulla virgo est ex quo potest nubere, quoniam aetas iam in ea nupsit suo viro, id est tempori. 'sed aliqua se deo vovit.' tamen et crinem exinde transfigurat et omnem habitum ad mulieris convertit. totum ergo asseveret et totum virginis praestet: quod propter deum abscondit plene obumbret. interest nostra quod dei gratia exerceat solius dei conscientiae commendare, ne quod a deo speramus ab homine compensemus. quid denudas ante deum quod ante homines tegis? verecundior eris in publico quam in ecclesia? si dei gratia est et accepisti, Quid gloriaris, inquit, quasi non acceperis? quid alias ostensione tui iudicas? an alias gloria tua ad bonum invitas? atqui et ipsa periclitaris amittere, si gloriaris, et alias ad eadem pericula cogis. facile eliditur quod affectione gloriae assumitur. velare, virgo, si virgo es: debes enim erubescere. si virgo es, plures oculos pati noli: nemo miretur in tuam faciem, nemo mendacium tuum sentiat. bene mentiris nuptam si caput veles: immo mentiri non videris, nupsisti enim Christo. illi carnem tuam tradidisti: age pro mariti tui disciplina: si nuptas alienas velari iubet, suas utique multo magis. 'sed non |
22: 61 virginis D edd.: quaero an scribendum mulieris.
62 plene D (ut videtur) Reiff. plane Mur. Oeh.
63 exerceat D exerceamus x exerceatur Reiff.
67 ostentatione Mur. (praeter necessitatem).
68 amittere...eadem pericula Mur. admittere...eidem periculis D.
69 eliditur Routh eligitur D Mur.
| 80 85
|
putat institutionem unusquisque antecessoris commovendam.' 23 De genu quoque ponendo varietatem observationis patitur |
22: 79 contentae Mur. contenti D.
Totum locum ita pungebam.
87 demonstrato Mur. demonstratum D
notitia D notitiae
Reiff.
(perperam).
23: 7 officio x officia D.
8 quae D quod Oeh. quo x.
9 sollemnitate dispungitur Routh sollemnitatem dispungimur D:
alii alia
tentaverunt.
| 5
|
24 De temporibus orationis nihil omnino praescriptum est, nisi 25 De tempore vero non erit otiosa extrinsecus observatio etiam 26 Fratrem domum tuam introgressum ne sine oratione |
24: 1 De temporibus initium § 24 voluit esse Diercks.
6 aut a Paulo Mur. apud Paulum D.
25: 1 Inter erit et otiosa lacunam quasi iv litterarum
adhibet D, ubi si velis inseras
nobis vel credo.
8 quae etsi x suae. etsi D.
9 sine...sit Mur. si...si D.
10 quae Routh qua D.
13 trium om. Mur.
18 quia D et Mur. Oeh. (perperam).
| 5
|
advenam, ne angelus forte sit. sed nec ipse a fratribus exceptus 27 Diligentiores in orando subiungere in orationibus alleluia 28 Haec est enim hostia spiritalis quae pristina sacrificia
delevit. 29 Quid enim orationi de spiritu et veritate venienti negabit
deus |
26: 3 exceptus x exceptis D.
4 feceris scripsi fecerit D edd. praeter Diercks.
27:3 omni scripsi (ita et Diercks) omne D.
5 opimam x optimam D.
28: 7 itaque D edd.: quaero an scribendum utique.
29: 1 negabit x negavit D.
| 5 10 15 20 25 |
efficaciae eius. vetus quidem oratio et ab ignibus et a bestiis et ab inedia liberabat, et tamen non a Christo acceperat formam. ceterum quanto amplius operatur oratio Christiana. non roris angelum in mediis ignibus sistit nec ora leonibus obstruit nec esurientibus rusticorum prandium transfert: nullum sensum passionis delegata gratia avertit, sed patientes et sentientes et dolentes sufferentia instruit : virtute ampliat gratiam, ut sciat fides quid a domino consequatur, intellegens quid pro dei nomine patiatur. sed et retro oratio plagas inrogabat, fundebat hostium exercitus, imbrium utilia prohibebat: nunc vero oratio iustitiae omnem iram dei avertit, pro inimicis excubat, pro persequentibus supplicat. mirum si aquas caelestes extorquere novit, quae potuit et ignes impetrare? sola est oratio quae deum vincit. sed Christus eam nihil mali voluit operari: omnem illi virtutem de bono contulit. itaque nihil novit nisi defunctorum animas de ipso mortis itinere revocare, debiles reformare, aegros remediare, demoniacos expiare, claustra carceris aperire, vincula innocentium solvere. eadem diluit delicta, temptationes repellit, persecutiones extinguit, pusillanimos consolatur, magnanimos oblectat, peregrinantes deducit, fluctus mitigat, latrones obstupefacit, alit pauperes, regit divites, lapsos erigit, cadentes suspendit, stantes continet. oratio murus est fidei, arma et tela nostra adversus hostem qui nos undique observat. itaque nunquam inermes incedamus: die stationis, nocte vigiliae meminerimus. sub armis orationis signum nostri imperatoris custodiamus : tubam angeli exspectemus orantes. |
29: 5 operatur x oratur D.
16 voluit x novit D
Christianus ea nihil mali novit
operari placuit quibusdam
quos Oeh. non nomine laudat: attamen scribere omnem illi
virtutem
<deus> quoque debuissent.
18 revocare x vocare D.
24 hostem x hominem D.
| 30 |
orant etiam angeli omnes, orat omnis creatura. orant pecudes et ferae et genua declinant, et egredientes de stabulis et speluncis 30 ad caelum non otiosi ore suspiciunt vibrantes spiritum suo more. sed et aves nunc exsurgentes eriguntur ad caelum, et alarum crucem pro manibus expandunt et dicunt aliquid quod oratio videatur. quid ergo amplius de officio orationis? etiam ipse dominus oravit: cui sit honor et virtus in saecula saeculorum. |
29: 30 otiosi D otioso Mur.
suo more x suo movere D.
31 nunc D nido x mane Reiff.
Ernest Evans(ed), Tertullian's Tract on the Prayer. © S.P.C.K. 1953. Reproduced by permission of SPCK.
Edited and translated by Canon Ernest Evans, 1953. Transcribed by Roger Pearse, 2002. Greek text is rendered using the Scholars Press SPIonic font, free from here.
This page has been online since 13th December 2002.
| Return to the Tertullian Project | Index of De Oratione | About these pages |